Hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách từ A-Z

Chăm sóc trẻ sơ sinh như thế nào là đúng cách? Tham khảo những thông tin dưới đây để tự tin chăm sóc bé yêu mẹ nhé!

Bế trẻ sơ sinh đúng cách

Bế trẻ sơ sinh đúng cách để không gây tổn hại đến xương

Khi bế trẻ mới lọt lòng, hãy bế trẻ với tư thế nằm ngang trong vòng tay. Giữ đầu và cổ của trẻ thẳng trên một tay, tay còn lại đỡ mông, ôm sát để bụng ép vào bụng mẹ, mặt quay vào ngực mẹ.

Khi trẻ được 3 – 5 tháng tuổi, mẹ có thể bế thẳng đứng, nhưng không nên giữ tư thế này quá lâu. Tránh bế xốc, rung lắc hoặc đưa nôi quá mạnh sẽ gây tổn thương cho cơ thể trẻ.

Từ 6 tháng tuổi, hệ xương của trẻ đã cứng cáp hơn. Do đó, mẹ có thể bế nhiều tư thế khác nhau. Lưu ý, không nên bế ngang hông trẻ tránh ảnh hưởng đến dáng đi trong tương lai.

Chăm sóc trẻ sơ sinh khi cho bú

Mỗi cứ bú kéo dài 15 – 30 phút tuỳ thuộc lượng sữa của mẹ và nhu cầu của trẻ

Dạ dày của trẻ sơ sinh còn rất nhỏ, chỉ chứa được 30 – 90ml sữa mỗi lần bú. Trong 24 giờ đầu mới chào đời, mẹ nên cho bú mỗi lần cách 2 – 3 tiếng, mỗi cữ kéo dài 15 – 30 phút. Khi đói, trẻ sẽ có một số biểu hiện như: khóc to, chép môi, mút tay, …

Trẻ sơ sinh ngủ nhiều, có thể ngủ quên ăn và gây hạ đường huyết. Mẹ nên đánh thức nhẹ nhàng bằng cách cù chân hoặc vỗ nhẹ, tránh lay người để không ảnh hưởng đến hệ thần kinh non nớt.

Không nên cho trẻ vừa nằm vừa bú vì có thể gây sặc và nôn. Sau khi bú, để trẻ tựa trên vai, đỡ mông và vỗ nhẹ lưng để giảm ợ hơi và làm cho bụng dễ chịu. Trẻ bị nấc trong 24h đầu sinh là hiện tượng bình thường, không cần lo lắng.

Thông thường khi cho trẻ bú mẹ thực hiện 2 bước đơn giản sau:

• Bước 1: Vệ sinh đầu vú bằng khăn sạch và nước ấm, mẹ ôm con vào lòng sao cho mũi ngang với núm vú. Bế con để ngực áp vào ngực mẹ, bụng áp vào bụng mẹ là tư thế cho con bú đúng, mẹ nhé!
• Bước 2: Nhẹ nhàng đưa đầu vú chạm vào mũi bé, kích thích con mở miệng, ngay khi đó, mẹ vòng tay xuống dưới người đỡ phần lưng và vai để ôm sát con vào người. Cố gắng cho con ngậm cả quầng vú mẹ.

Cách tắm cho trẻ sơ sinh

Tắm cho trẻ sơ sinh nhẹ nhàng và cẩn thận

Trước khi tắm, mẹ cần chuẩn bị như sau:

• Rửa tay thật sạch.
• Khăn xô nhỏ, khăn xô lớn, quần áo, mũ, bao tay, vớ…
• Gạc, bông gòn, tăm bông, băng rốn vô trùng.
• Nước muối sinh lý 0,9%.
• Đảm bảo xung quanh không có gió lạnh phả vào người trẻ, cởi áo và tã rồi tiến hành massage. Dùng nước sạch pha với nước sôi có nhiệt độ khoảng 36 – 38°C là thích hợp. Lưu ý là trong khi tắm, mẹ nên trò chuyện âu yếm với trẻ để con cảm nhận được tình yêu thương.

Chuẩn bị xong, mẹ tiến hành tắm cho trẻ theo các bước sau:

• Đặt trẻ nằm trên mặt phẳng, dùng bông gòn thấm nước muối sinh lý lau mắt cho trẻ theo hướng từ trong ra ngoài.
• Dùng tăm bông để làm sạch lỗ mũi trẻ.
• Lau mặt.
• Bế trẻ lên và gội đầu: Ép nhẹ 2 vành tai vào sát lỗ tai để tránh nước chảy vào tai. Tay kia dùng khăn thấm nước làm ướt tóc, sau đó lấy một ít dầu gội thoa đều lên tóc rồi xả lại cho sạch, dùng khăn lau khô đầu trẻ.
• Khi chưa rụng rốn, mẹ nên dùng khăn mềm lau người cho trẻ, tránh làm ướt rốn. Nếu muốn tắm thì đặt trẻ vào trong chậu nước có hòa sẵn chút sữa tắm để tắm nhưng sau đó cần lau khô vùng rốn để tránh nhiễm khuẩn. Khi tắm, chú ý vệ sinh cơ thể trẻ ở những phần có nhiều nếp gấp da như cổ, nách, chân, sau gáy, bẹn, vùng sinh dục,…
• Cho trẻ sang chậu nước tắm khác để tắm cho sạch lại.
• Đặt trẻ nằm trên giường hoặc mặt phẳng có lót khăn xô lớn, dùng khăn lau khô và ủ ấm cho trẻ.
• Nhỏ nước muối sinh lý để làm sạch mắt, mũi rồi dùng bông gòn lau từ trong ra ngoài. Dùng tăm bông/bông gòn để làm sạch vùng bên ngoài tai cho trẻ.
• Nhỏ nước muối sinh lý lên gạc rơ lưỡi để làm vệ sinh miệng cho bé.
• Dùng bông gòn thấm sạch nước quanh rốn, dùng tăm bông thấm nước muối sinh lý lau khô rốn. Mẹ nên để rốn thoáng, tránh quấn băng gạc ngay nhằm giúp rốn mau khô, nhanh rụng hơn.
• Mặc áo, tã, bao tay, vớ và cho bú ngay nếu thấy trẻ có nhu cầu.

Với trẻ mới sinh, nhất là khi thời tiết quá lạnh thì không nhất thiết phải tắm hàng ngày mà chỉ nên duy trì 2 – 3 ngày/lần.

Chăm sóc da cho trẻ sơ sinh

Sử dụng các sản phẩm tự nhiên, an toàn cho da của trẻ

Da trẻ sơ sinh còn non yếu rất dễ bị tổn thương và nhiễm trùng, nên mẹ cần lưu ý:

• Tránh để da trẻ tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng: Chọn quần áo chất liệu mềm, cắt bỏ nhãn mác. Dùng bột giặt chuyên dụng cho trẻ nhỏ hay cho da nhạy cảm để giặt đồ. Sử dụng các sản phẩm đã được kiểm chứng để tránh kích ứng da.
• Hạn chế để da trẻ tiếp xúc với phân và nước tiểu: Thay tã cho trẻ ngay sau khi tè hay ị. Chọn loại tã phù hợp với da trẻ. Mỗi khi thay tã, mẹ cần rửa sạch vùng mặc tã và lau khô.
• Tránh để mắt trẻ tiếp xúc các chất độc hại: Trẻ sơ sinh chưa có phản xạ nhắm mắt và bài tiết nước mắt. Do đó, mẹ cần giữ trẻ tránh xa khói thuốc hoặc nơi môi trường bị ô nhiễm. Dùng các sản phẩm chăm sóc da và tóc lành tính, không gây cay mắt.
• Giữ da trẻ có độ ẩm thích hợp: Tắm rửa quá nhiều hay khí hậu hanh khô sẽ khiến da trẻ mất nước. Do đó, mẹ nên bôi kem dưỡng ẩm cho trẻ đầy đủ.

Bên cạnh đó, mẹ có thể nên cho trẻ tắm nắng hàng ngày để trẻ có cơ hội tiếp xúc với thế giới bên ngoài, nâng cao sức đề kháng.

Vệ sinh miệng, lưỡi, tai, mũi, móng tay, móng chân cho trẻ

Thật nhẹ nhàng và cẩn thận khi vệ sinh cho trẻ sơ sinh

Khi vệ sinh cho trẻ sơ sinh, mẹ cần hết sức cẩn thận tại các vị trí sau:

• Vệ sinh mũi: Nhỏ mỗi bên 1 giọt nước muối sinh lí, dùng ngón tay day day 2 bên sống mũi để bong gỉ mũi. Dùng tăm bông thấm nhẹ và lấy dịch, gỉ mũi ra.
• Tai: Dùng tăm bông/bông gòn ẩm thấm vành tai, ngoài tai sau tắm và không nên ngoáy sâu bên trong. Khi ráy tai tích tụ nhiều hay vón cục thì mẹ lấy khăn bông mềm thấm nhẹ xung quanh vành tai. Sau đó, xoắn nhẹ một góc của khăn, từ từ đưa vào bên trong tai, tiếp tục xoắn. Ráy tai sẽ theo đường xoắn của khăn bông được lấy ra.
• Mắt: Thấm ướt gạc bằng nước muối, lau nhẹ nhàng theo chiều từ đầu đến đuôi mắt. Vệ sinh 3 lần vào buổi sáng khi ngủ dậy, sau tắm và tối trước khi ngủ. Mẹ nên rửa lại mặt cho trẻ bằng khăn sạch và nước ấm.
• Miệng, lưỡi: Mẹ rửa tay sạch, quấn gạc vào ngón trỏ hoặc đeo gạc tưa lưỡi, nhúng vào dung dịch NaCl 0,9% hoặc nước đun sôi để nguội. Chạm nhẹ vào môi dưới để trẻ mở miệng, nhẹ nhàng lau vòm miệng và massage nướu. Cuối cùng đặt ngón tay vào gốc lưỡi kéo ra phía ngoài để loại bỏ cặn sữa. Thực hiện ngày 2 lần, không vệ sinh khi trẻ vừa ăn xong, không đưa ngón tay vào sâu sẽ khiến trẻ bị nôn trớ.
• Vệ sinh móng tay, chân: Mẹ nên cắt móng tay, chân cho trẻ đều đặn. Thời gian cắt lý tưởng là sau khi tắm, lúc này móng tay trẻ mềm và dễ cắt.

Chăm sóc trẻ sơ sinh không nên bỏ qua massage

Massage giúp trẻ thư giãn và thoải mái hơn

Sau khi được 1 tháng tuổi mẹ hãy bắt đầu tiến hành chế độ massage cho trẻ. Mẹ có thể massage cho trẻ vào buổi sáng, trước lúc tắm hoặc chiều tối.

Cách massage chăm sóc trẻ sơ sinh:

• Đặt trẻ nằm lên một tấm chăn bông mềm và phẳng.
• Sử dụng dầu an toàn, lành tính như: dầu olive hoặc dầu massage chuyên dùng cho trẻ sơ sinh.
• Bắt đầu với bàn chân, rồi đến hai cánh tay, vùng ngực, vai, bụng, cuối cùng là vùng đầu và lưng.
• Mẹ có thể bật nhạc nhẹ để trẻ thư giãn hơn.

Mẹ cần tránh massage cho trẻ khi vừa ăn no vì dễ gây đau bụng và khó chịu. Sau massage, mẹ nên để trẻ thư giãn khoảng 15 phút rồi mới cho bú lại.

Chăm sóc giấc ngủ cho trẻ sơ sinh

Đặt bé nằm ngủ đúng tư thế và để nhiệt độ phòng thích hợp để trẻ ngủ ngon giấc

Đối với trẻ sơ sinh giấc ngủ rất quan trọng. Do đó, khi chăm sóc giấc ngủ cho trẻ mẹ cần lưu ý một số điều sau:

• Tư thế nằm ngủ: Đặt trẻ nằm ngửa là tư thế ngủ tốt nhất.
• Nhiệt độ phòng ngủ: Giữ trên 26 độ C là tốt nhất. Mẹ nên nằm cạnh và đảm bảo việc theo dõi con thường xuyên.
• Thời gian ngủ: Trẻ sơ sinh cần thời gian ngủ trung bình là 18 – 20 giờ mỗi ngày.
• Chất lượng giấc ngủ: Mẹ nên dỗ dành hoặc mát xa nhẹ để trẻ vào giấc ngủ dễ dàng hơn. Đảm bảo xung quanh yên tĩnh và tránh rung lắc quá mạnh.
• Cho trẻ bú no sữa: Khi bị đói trẻ sơ sinh cũng dễ quấy khóc và không ngủ. Nên mẹ lưu ý hãy cho trẻ ăn no trước khi ngủ.
• Tắt đèn khi ngủ: Tắt đèn khi ngủ giúp trẻ phân biệt được ban đêm và nhận biết giờ đi ngủ. Như thế trẻ sẽ mau chóng hình thành giấc ngủ dễ dàng hơn.
• Sử dụng âm thanh: Bật nhạc giúp trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ và sâu giấc hơn. Tuy nhiên, không nên để điện thoại di động, máy nghe nhạc quá gần với chỗ nằm của trẻ.
• Kiểm tra tã: Mẹ kiểm tra tã có bị ẩm ướt không, vì đây cũng là nguyên nhân khiến trẻ khó chịu và thức giấc.

Mẹ nên tập cho trẻ thói quen ngủ vào những thời điểm: 8 giờ sáng, 10 giờ sáng, 12 giờ trưa, 3 giờ chiều, 5 giờ chiều và 7 giờ tối. Chia độ dài mỗi giấc ngủ khác nhau làm sao đủ từ 18 tiếng. Có như vậy trẻ sẽ hình thành nếp ngủ quen thuộc và dễ dàng hợp tác với mẹ hơn.

Thay tã cho trẻ sơ sinh

Trung bình sau mỗi 4 giờ mẹ nên thay tã để đảm bảo vệ sinh, an toàn cho trẻ. Nếu phát hiện trẻ “tè dầm”, mẹ phải thay tã ngay tránh vi khuẩn bám vào làn da của trẻ. Mặt khác, mẹ có thể cần rút ngắn thời gian thay tã cho trẻ từ 2 – 3 tiếng/ lần.

Việc áp dụng các phương pháp và lời khuyên trong hướng dẫn này sẽ đảm bảo sự phát triển, sức khỏe tốt cho trẻ sơ sinh. Các mẹ hãy lưu lại khi cần nhé!